Ο άγιος Νικόλαος ο οσιομάρτυρας ο Νέος της Βουναίνης,
υπό αρχιμ. Νεκταρίου Ν. Πέττα.
Πριν από αρκετά χρόνια, όταν ήμουν μαθητής του γυμνασίου είχα εντοπίσει στη βιβλιοθήκη του αειμνήστου ιερέως πατρός μου π. Νικολάου μια ακολουθία, που είχε εκδοθεί στην Πάτρα το 1875 προς τιμή του οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου. Αφού την διάβασα, εντυπωσιάστηκα τόσο πολύ, ώστε ρώτησα σχετικά τον πατέρα μου, ο οποίος με πολλή ευλάβεια μου διηγήθηκε λεπτομερέστατα το βίο, το μαρτύριο του αγίου Νικολάου και τα σύγχρονα θαύματά του, όπως την εμφάνιση πορφυρένιας υγρής ουσίας στα δένδρα, στα οποία μαρτύρησε ο ίδιος και οι συμμοναστές του και την ίαση που αυτή προσφέρει..
Ως κληρικός πλέον είχα τον ευσεβή πόθο να επισκεφθώ τον τόπο του μαρτυρίου του Αγίου, στα Βούνενα της Θεσσαλίας.
Κατά το θέρος του 2011 τηλεφώνησα στον αρχιερατικό επίτροπο Φύλλου π. Βασίλειο Γερούκη, ο οποίος μου είπε «Ευχαρίστως, πάτερ μου, να έρθετε. Μάλιστα το Σάββατο, που σκοπεύετε να έρθετε (23-7-2011), θα έχουμε λειτουργία, οπότε θα λειτουργήσετε εσείς. Ενημερώσατε σχετικά και την οικεία Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων. Πράγματι επικοινώνησα με την Μητρόπολη και έλαβα τη σχετική άδεια. Τη διαδρομή μου την υπέδειξε γνωστό μου πρόσωπο από την Αθήνα, το οποίο συνόδευσε, διότι τιμά ιδιαίτερα τον Άγιο μετά από θαυμαστή ίαση, και ήθελε να τον ευχαριστήσει ακόμη μια φορά στον τόπο του μαρτυρίου του, στα Βούναινα.
Φτάσαμε στις 7:00 το πρωί. Εκεί μας περίμενε ο διάκονος της Μητροπόλεως π. Δημήτριος Τσιγγινός, με την διακόνισσα συμβία του Παρασκευή. Αργότερα ήρθαν και οι επίτροποι, ο ιεροψάλτης και κάτοικοι του χωριού.
Με την χάρη του Θεού τελέστηκε η Θεία Λειτουργία με αρτοκλασία. Στο τέλος, στο κήρυγμα, η ταπεινότης μου κάλεσε όσους θέλουν να έρθουν γύρω από το δένδρο, για να τελέσουμε ιερά Παράκληση του Αγίου. Ακολούθησαν αρκετοί πιστοί. Την στιγμή που επρόκειτο να ψάλουμε το «Άξιον Εστί..» και τα Μεγαλυνάρια του Αγίου, οι κληρικοί τοποθετήσαμε σε οπή μιας βελανιδιάς ένα σωλήνα διάφανο, σαν αυτό που χρησιμοποιείται στην αιμοδοσία, τραβήξαμε λίγο τον αέρα, και αμέσως σαν φλέβα από ζωντανό οργανισμό, άρχισε ο μακρύς σωλήνας να γεμίζει με υγρό βαθύ κόκκινο και στην απόληξη του να τρέχει. Το υγρό αυτό το συγκεντρώσαμε σε γυάλινα δοχεία, μια γυάλινη κανάτα νερού και μια φιάλη από νερό Ιόλη. Όλοι προσευχόμασταν και δοξάζαμε το Θεό. Η παράκληση του αγίου Νικολάου συνεχιζόταν και ευχαριστούσαμε τον Οσιομάρτυρα για το ουράνιο αυτό δώρο. Όταν γέμισαν τα επτά δοχεία που είχαμε φέρει, το αίμα άρχισε να ελαττώνεται, ώσπου σταμάτησε. Οι κάτοικοι έμειναν έκπληκτοι και μας έλεγαν ότι τόσο αίμα στην εορτή του βγάζει συνήθως. Αργότερα έφτασε στον τόπο και μια καθηγήτρια από την Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης. Όταν της αφηγηθήκαμε τι είχαμε βιώσει, έκανε το σταυρό της. Μας διαβεβαίωσε μάλιστα ότι άλλη φορά θα φέρει άρτους και τα σχετικά, ώστε να τελέσει Θεία Λειτουργία, για να βιώσει και αυτή το θαυμαστό γεγονός, εάν ο Θεός επιτρέψει.
Αυτά και άλλα πολλά θα μπορούσε κανείς να διηγηθεί, αλλά σιωπούμε ευχαριστώντας τον άγιο Νικόλαο το Νέο για το ουράνιο σημείο..
Παρακάτω παρουσιάζεται ο βίος, το μαρτύριο και η τιμή του οσιομάρτυρος Νικολάου, αλλά και σύντομο βιογραφικό του Αγίου στα αγγλικά. Ακόμη καταγράφονται λίγα από τα πολλά θαύματα που έχει επιτελέσει. Για χάρη των φιλαγίων και ευλαβών πιστών παρατίθεται η ιερά Ακολουθία και ο Παρακλητικός Κανόνας του αγίου Νικολάου του Νέου.
Για τη σύνταξη του σύντομου βιογραφικού σημειώματος, καθώς και για την τιμή, τα θαύματα και τις Ακολουθίες προς τιμήν του Αγίου χρησιμοποιήθηκαν η σχετική με τον Άγιο Νικόλαο τον Νέο βιβλιογραφία καλύπτεται από ένα πλήθος χειρογράφων κωδίκων, δημοσιεύσεων και εκδόσεων. Το αρχικό κείμενο της βιογραφίας του Οσιομάρτυρος γράφτηκε από τον συνώνυμό του Νικόλαο περί τα μέσα του δεκάτου αιώνος. Οι μετέπειτα όμως αντιγραφές με διασκευές, τροποποιήσεις και προσθήκες φανταστικών στοιχείων στο κείμενο αυτό αλλοίωσαν την αρχική του μορφή. Τα αλλοιωμένα κείμενα εκδόθηκαν αρκετές φορές και προξένησαν σύγχυση, που ήταν αδύνατη η ανεύρεση της αλήθειας από τους μελετητές. Μόνον η ολοκληρωμένη διδακτορική διατριβή του αειμνήστου Δημητρίου Σοφιανού, που εκδόθηκε το 1972, έρριξε φως στην έρευνα. Ο ίδιος συγγραφέας στο επόμενο πόνημά του: Ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος της Βουνένης (Ι΄ αιών). Συμπληρωματικά στοιχεία, ανέκδοτα αγιολογικά κείμενα Μαξίμου (1620) κ.ά., επιβεβαιώνει τις ιστορικές αλήθειες περί του Αγίου βασιζόμενος και σε νέα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητος. Στο χωριό Μηλιές του Πηλίου, υπήρξε όχι μόνο ναός του Αγίου, αλλά θεωρείτο και προστάτης των γραμμάτων.
Χειρόγραφοι Κώδικες
Κώδικας 81 της Ι. Μ. Μεταμορφώσεως Σωτήρος Μετεώρων, 15ος-16ος αι.
Κώδικας 94 της Ι. Μ. Αγίας της Άνδρου, 12ος αι.
Κώδικας 2768 της Εθνικής Βιβλιοθήκης Αθηνών.
Κώδικας 1144 της Ι. Μ. Βατοπεδίου Αγίου Όρους, 16ος αι.
Κώδικας Κ τῆς Βιβλιοθήκης της Φιλαρχαίου εταιρείας Όθρυος Αλμυρού, 18ος αι.
Κώδικας 10 της Ι. Μ. Αγ. Θεοδώρων Αροανείας, 18ος αι.
Κώδικας ΚΒ της Βιβλιοθήκης της Φιλαρχαίου εταιρείας Όθρυος Αλμυρού, 18ος αι.
Κώδικας 62 του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, 18ος αι.
Κώδικας της Ι. Μ. Αγ. Νικολάου Άνδρου, 18ος αι.
Κώδικας 734 της Ι. Μ. Αγ. Παντελεήμονος Αγίου Όρους, 18ος αι.
Κώδικας 5 της Ι. Μ. Σιμωνόπετρας, Μαξίμου 1620.
Κώδικας ιδιωτικής συλλογής κ. Ελένης Γ. Γουργιώτου, Λάρισα, τέλη 16ου-αρχές 17ου αι.
Κώδικας 32 της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης, 1724.
Κώδικας 203 της Ι. Μ. Δοχειαρίου Αγίου Όρους, 18ος αι.
Εκδόσεις
Ακολουθία του Οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου του εξ Ανατολής εν Βουνένοις αθλήσαντος. Έγινε με δαπάνη του προηγουμένου Ματθαίου της Ι. Μ. Φιλοθέου Αγίου Όρους, διορθώθηκε από τον Ακάκιο Διακρούση, γνωστό λόγιο κληρικό, του 17ου αιώνος, Βενετία 1657.
Ακολουθία του Αγίου ενδόξου Οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου του εξ Ανατολής και εν Βουνένοις ασκήσαντος και αθλήσαντος. Τυπώθηκε με δαπάνη της Ι. Μ. Οσίου Ναούμ Αχρίδος, και διορθώθηκε από τον ιερομόναχο Γρηγόριο τον Μοσχοπολίτη, γνωστό λόγιο κληρικό του 18ου αιώνος, Μοσχόπολη 1736.
Ακολουθία του Αγίου ενδόξου Οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου του εξ Ανατολής και εν Βουνένοις ασκήσαντος και αθλήσαντος. Η έκδοση αναφέρει ότι το έργο συνέθεσε πρώτα ο Ακάκιος Διακρούσης και διόρθωσε ο ιερομόναχος Ιωσήφ ο εκ Φουρνά Αγράφων, γνωστός λόγιος κληρικός του τέλους του 18ου αιώνος και των αρχών του 19ου, συνθέτη ακολουθιών και επιγραμμάτων. Την Ακολουθία την επιμελήθηκε κάποιος Κωνσταντίνος από το χωριό Κλειτσός των Αγράφων, όπου υπάρχει φερώνυμος ναός, του Οσιομάρτυρος, Βενετία 1791.
Ανατύπωσις της προηγουμένης, που επιπλέον περιέχει παρακλητικό κανόνα στην Αγία Κάρα του Οσιομάρτυρος. Την έκδοση την επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Σμαραγδόπουλος από το χωριό, Κλειτσός, των Αγράφων. Είναι γνωστή από τον 4 κώδικα της Ι. Μ. Αγ. Νικολάου της Άνδρου.
Τρίτη ανατύπωσις της εκδόσεως της Βενετίας του 1791. Την έκδοση επιμελήθηκε ο Ιωάννης Δημητρόπουλος από το χωριό Κλειτσός, των Αγράφων. Στην έκδοση αυτή αναφέρεται για πρώτη φορά, ημερομηνία αθλήσεως εσφαλμένη, το 720.
Έτερα ανατύπωσις, Πάτρα 1866.
Ομοία, Αθήνα, 1873.
Ομοία, Πάτρα, 1875.
Ομοία, Πάτρα, 1905.
Ομοία, Τρίπολη, 1906.
Έκδοσις της δημώδους παραφράσεως του βίου του Αγίου Νικολάου, όπου απουσιάζει η Ακολουθία, Κόρινθος 1908.
Έκδοσις της δημώδους παραφράσεως του βίου του Αγίου Νικολάου και Ακολουθίας. Επιμέλεια του λογίου μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος Ιεζεκιήλ του Βελανιδιώτου. Προσπαθεί να δώσει λύσεις στις ιστορικές ασάφειες, χωρίς επιτυχία, Αθήνα 1930.
Ανατύπωσις της εκδόσεως· Αθήνα 1845. Εκπονήθηκε από τον Λαρισαίο Φώτιο Παπαευσταθίου, χαρακτηρίζεται δ΄ έκδοση. Τυπογρ. Σωτ. Σχοινά, Βόλος 1960.
Ανατύπωσις της προηγούμενης. Χαρακτηρίζεται ε΄ έκδοση. Τυπογρ. Σωτ. Σχοινά, Βόλος 1966.
Ακολουθία και Βίος του Αγίου ενδόξου Οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου, ψαλλομένη την Θ Μαΐου. Ανατύπωσις της έκδοσης της Βενετίας του 1791, Αθήνα 1968.
Ο Οσιομάρτυς Νικόλαος ο νέος ο εν Βουνένοις. Σύντομη βιογραφία υπό αρχιμανδίτου Κυρίλλου Χριστάκη, Καρδίτσα, 1972.
Ο Άγιος Νικόλαος ο εν Βουνένης. Ανέκδοτα αγιολογικά κείμενα περί της μεσαιωνικής Θεσσαλίας, Ι΄ αιών. Διδακτορική διατριβή, Δημητρίου Σοφιανού. Αθήνα, Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, 1972.
Ανατύπωσις της εκδόσεως του Βόλου. Χαρακτηρίζεται ως έκτη έκδοση, 1974.
Ακολουθία και Βίος του Αγίου Οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου του εν Βουνένοις, ξίφει τελειωθέντος, ψαλλομένη τη 10η Μαΐου. Μέριμνα της Ι. Μ. Αγ. Νικολάου Υψηλάντη Βοιωτίας. Ο τίτλος δεν συνάδει με το περιεχόμενο. Περιέχει παρακλητικό κανόνα και τον δημώδη βίο του Αγίου. Επίσης περιέχει μια πατριωτική ομιλία για την μάχη της Πέτρας και τον Δημήτριο Υψηλάντη, Αθήνα, 1975.
Αρχιμανδρίτου Δωροθέου Θεμελή: Βίος, Παρακλητικός Κανών, Χαιρετισμοί, Εγκώμια και θαύματα του Αγίου ενδόξου και ιαματικού Οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου του εν Βουνένοις, ου η χαριτόβρυτος Αγία Κάρα φυλάσσεται εν τη Ιερά Μονή του εν αγίοις Πατρός ημών Νικολάου του εν Μύροις εις τας Ώρας της Άνδρου. Αθήναι 1977. Η εργασία είναι ποίημα του Γερασίμου Μικραγιαννανίτου, και στηρίζεται στον δημώδη βίου του Αγίου, Αθήναι 1977.
Ιερομονάχου Εφραίμ: Ο Οσιομάρτυρος Νικόλαος της Βουναίνης, Βίος-Μαρτύριον-Ασματική Ακολουθία-Παράκλησις-Χαιρετισμοί. Εκδόσεις Νεκτ. Παναγόπουλος.
Βίος και παρακλητικός κανόνας του Οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου, Ιερός ενοριακός Ναός Αγίου Νικολάου του Νέου Θηβών, Θήβα 2006.
Μνήμη και τιμή στον Άγιο Νικόλαο τον Νέο τον εν Βουνένοις. Χ. Μ. Μπούσια. Περιέχει Παρακλητικό κανόνα, εγκώμια, και συλλογή μαρτυριών για την διάδοση της μνήμης του Αγίου μέσα από την τέχνη και τα γράμματα, Αθήναι 1983.
Ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος της Βουνένης (Ι΄ Αιών). Δημητρίου Σοφιανού. Έκδοσις Ακαδημίας Αθηνών, 1986.
Φυλλάδιο από τον θεολόγο γυμνασιάρχη Χαρίλαο Καραδιάκο. Ι. Μ. Αγ. Νικολάου Υψηλάντη Βοιωτίας, 1982. Περιέχει βίο αντλημένο από την έκδοση του Αρχιμ. Δωροθέου Θεμελή και την Ακολουθία της Βενετίας του 1791.
Εγκόλπιον ημερολόγιον της Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος, αφιερωμένο στον Άγιο, 1995.
Οι Βυζαντινοί Άγιοι του Ελλαδικού χώρου μέσα από τις πηγές και τα κείμενα, Δημητρίου Σοφιανού, 1993.
Καμηλάρι Ρήγα Ν. Βιογραφία, Λόγοι, Επιστολαί μετά περιγραφής των Μηλεών και της σχολής αυτών, σ. 92, Αθήναι 1897.
Συναξαρισταί, και Εγκυκλοπαίδειαι
Συναξαριστής Μαυρικίου, τόμος 3, σ. 29, 1868.
Μέγας Συναξαριστής Δουκάκη. Τόμος Μαΐου, σ. 148, 1892.
Συναξαριστής Νικοδήμου Αγιορείτου. Τόμος 2ος, σ. 141, 1868.
Συναξαριστής Βίκτωρος Ματθαίου. Τόμος Μαΐου, σ. 235, 1967.
Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 9ος, σ. 516.
Μηναίο Μαΐου. Έκδοσις Φοίνικος, σ. 51, Αθήνα 1895.
Ωρολόγιον το Μέγα. Αποστολική Διακονία, σ. 369, Αθήναι 1973.
Αγιολόγιον Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αποστολική Διακονία, σ. 358.
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 18, σ. 305.
Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη. Τόμος 9, σ. 813.
Νέα Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια, έκδοσις Μορφωτικής Εταιρείας. Αθήναι, τόμος 23, σ. 98.
Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Γιοβάνη. Τόμος 15, σ. 262, Αθήνα, 1980.
Δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά
Δ. Α. Στωϊκού: Ο Άγιος Νικόλαος και η Βουνένη της Θεσσαλίας. Περιοδικό· Προμηθεύς. Βόλος, έτος γ, σ. 247-251, 1891.
Ν. Γιαννοπούλου: Βίος Αγίου Νικολάου του νέου και η Βουνένη της Θεσσαλίας. Νεολόγος. Βόλος. Τόμος γ, σ. 698-700, 715-717, 738-740, 746, 1894.
Δ. Γούνα: Πεπραγμένα Συλλόγου Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις. Καλαμάτα, 1902.
Ν. Βέη: Αρχαιολογική Εφημερίς, σ. 180, 1911.
Ν. Γιαννοπούλου: Επετηρίς Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός. Τόμος 11ος, σ. 185, 1915.
Ν. Γιαννοπούλου: Αι παρά την Δημητριάδα Βυζαντιναί Μοναί. Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών. τόμος 1, σ. 210, 1924.
Ιεζεκιήλ, Βελανιδιώτου: Ο Άγιος Νικόλαος ο εν Βουνένοις. Περιοδικό· Ανάπλασις. 15/6/1930.
Ν. Γιαννοπούλου: Θεσσαλικαί Μελέται, Α Βυζαντινή Μονή Αγίου Νικολάου του εν Βουνένη της Θεσσαλίας, τόμος 14, σ. 432, 1938.
Σ. Δημητρακοπούλου: Ο Οσιομάρτυς Νικόλαος ο Νέος. Περιοδικό· Κοσμάς ο Αιτωλός. Ι. Μ. Αιτωλίας & Ακαναρνίας, σ. 474, 1970.
Δ. Φερούση: Ο Άγιος Νικόλαος στις Ώρες της Άνδρου. Εφημερίς Εκκλησιαστική Αλήθει, Αθήνα, 29/12/1977.
Χ. Μ. Μπούσια: Άγιος Νικόλαος ο εν Βουνένοις. Σάλπιγξ Ορθοδοξίας. Ι. Μ. Φλωρίνης, τεύχος 164, Μάϊος 1982.
Καμηλάρι Μυρτούς Ρ,: Ιεραί Ανασκαφαί. Θεσσαλικά Χρονικά (Δελτίον της εν Αθήναις Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών), τόμος ε΄, σ. 78, 1936.)
Βίος του οσιομάρτυρος Νικολάου του Νέου της Βουναίνης
Σύμφωνα με τις πηγές, ο οσιομάρτυς Νικόλαος ο Νέος[1] κατάγεται απο τα Ανατολικά μέρη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά δεν γνωρίζουμε από που ακριβώς. Γεννήθηκε κατά το δεύτερο μισό του 9ου αι., όταν βασιλιάς στην Κωνσταντινούπολη ήταν ο Μιχαήλ Γ’ (842-867 μ.Χ.) ή ο Βασίλειος Α’ (867-886 μ.Χ.). Από την παιδική του ηλικία διακρινόταν για τη θερμή πίστη, την αγάπη προς το Θεό και την εμπιστοσύνη της ζωής του στα χέρια του Χριστού. Από τα παιδικά του χρόνια έδειχνε ποια θα είναι η πνευματική του εξέλιξη. Απέφευγε τη συναναστροφή των νέων, που δεν ήταν προσεκτικοί στη ζωή τους και συναναστρεφόταν πάντα με συνετούς, προσεκτικούς και θεοσεβείς ανθρώπους. Τα δώρα του Αγίου Πνεύματος και η γενναιότητα μαζί με την ανδρεία του Νικολάου δεν μπορούσαν να κρυφθούν, όσο και να τα κράταγε μυστικά. Οι γονείς του τον πρότρεψαν να ακολουθήσει το στρατιωτικό επάγγελμα και πράγματι κατεγράφη στο Ρωμαϊκό στρατό. Ωστόσο η φήμη του ξεπέρασε γρήγορα τα στενά όρια της γενέτειράς του και απλώθηκε μέχρι και αυτή την Βασιλεύουσα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη. Ο τότε αυτοκράτορας Λέων ο ΣΤ΄ ο Σοφός (886 – 912 μ.Χ.) άκουσε για το νεαρό Νικόλαο και ζήτησε πληροφορίες. Τότε έμαθε από αξιωματικούς του στρατού του λεπτομέρειες για τη ζωή και τη δράση του Νικολάου, θαύμασε και τον κάλεσε στο παλάτι του, για να συνομιλήσουν και να διαπιστώσει μόνος του την αξία του.
Όταν ο Νικόλαος πήγε στο Παλάτι, ο Λέων αφού συνομίλησε μαζί του διέκρινε αμέσως τα χαρίσματά του και εκτίμησε τις σωματικές και ψυχικές του ικανότητες. Ο αυτοκράτορας εγκωμίασε δημοσίως το Νικόλαο και τον αξιοποίησε, για να ωφεληθεί ο στρατός και η αυτοκρατορία. Τον διόρισε ως Δούκα, δηλαδή αρχηγό του αυτοκρατορικού αποσπάσματος μιας περιοχής, που είχε ως σκοπό να φρουρεί και να υπερασπίζεται την επαρχία, που θα του ανέθεταν.
Δέχτηκε την τιμή αυτή για το καλό της πίστεως και του έθνους του με αφοσίωση και αποφασιστικότητα. Ο Νικόλαος δίδασκε στους στρατιώτες του την τέχνη του πολέμου, όχι μόνο του σωματικού, αλλά και του πνευματικού, ώστε να ζουν πνευματική ζωή μέσα από τα μυστήρια. Υπήρξε πρότυπο στη διακονία του, με αποτέλεσμα να ωριμάσουν περισσότερο οι αρετές του και να κερδίσει την αγάπη και την εμπιστοσύνη των στρατιωτών.
Την εποχή αυτή στασίασαν οι κάτοικοι της Θεσσαλίας, λόγω της βαρειάς φορολογίας και ομάδες απ’ αυτούς πήγαιναν στα σύνορα της Μακεδονίας και λεηλατούσαν και πολλούς αιχμαλώτιζαν. Ο αυτοκράτορας ο Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός έστειλε διάταγμα σ’ όλη την Ανατολή να έρθουν οι τοπάρχες με το στρατό τους. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Νικόλαος, στον οποίο ο Λέων ανέθεσε την αποκατάσταση της τάξης στη Θεσσαλία. Ο Νικόλαος χειρίστηκε την υπόθεση με σωφροσύνη και σύνεση. Απέκρουσε και διάλυσε τις ομάδες των στασιαστών, ελευθέρωσε τους αιχμαλώτους και έπεισε τους Θεσσαλούς να αποδίδουν, όπως και στο παρελθόν, τους προβλεπόμενους φόρους στην αυτοκρατορία.
Μετά από αυτή την επιτυχία του Νικολάου, ο Λέων τον διορίζει Δούκα στη Λάρισα, για να φρουρεί και να υπερασπίζεται την πόλη και όλη τη Θεσσαλία από επιδρομές βαρβάρων και εσωτερικές στάσεις.
Ο Λέων με τον αδελφό του Αλέξανδρο και τα στρατεύματά του μετέβησαν στην Ανατολή, για να αντιμετωπίσουν βαρβάρους, που απειλούσαν τα σύνορα και την ησυχία της αυτοκρατορίας. Τότε οι Άραβες εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία και εξόρμησαν κατά της Δύσης, η οποία ήταν ανυπεράσπιστη, και φτάνοντας με τον πολεμικό τους στόλο, αποβιβάστηκαν στα παράλια της Δημητριάδος (Βόλου). Εκεί λεηλάτησαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους και από τους κατοίκους έσφαζαν τους γεροντότερους, ενώ τους νεότερους τους αιχμαλώτιζαν, για να τους πουλήσουν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου.
Σε σύντομο διάστημα οι Άραβες κατέκτησαν όλα τα μέρη από τη Δημητριάδα ως τα Φάρσαλα και την Ελασσώνα. Τους κατοίκους, που αρνιούνταν να αλλαξοπιστήσουν, τους κατέσφαζαν, ενώ ό,τι πολύτιμο έβρισκαν το άρπαζαν σαν λάφυρο.
Έπειτα οι Άραβες επιδρομείς, αφού κατέστρεψαν τα πάντα στις επαρχίες αυτές, απεφάσισαν να προελάσουν βορειότερα στην ενδοχώρα της Θεσσαλίας, για να λεηλατήσουν και τη σημαντικότερη πόλη της περιοχής αυτής, τη Λάρισα.
Όντως οι βάρβαροι πολιόρκησαν την Λάρισα. Ο Νικόλαος και οι λιγοστοί στρατιώτες, τους οποίους είχε ενδυναμώσει ψυχικά, κινήθηκαν, για να αντιμετωπίσουν τον εχθρό. Αρχικά τα κατάφεραν, γιατί μαζί με τους ντόπιους έδωσαν σκληρή μάχη και πολλούς βαρβάρους φόνευσαν, αλλά ο πολυάριθμος στρατός των Αράβων εύκολα επικράτησε και νέες σφαγές των κατοίκων πραγματοποίησε.
Ο Νικόλαος μπροστά στα δεινά αυτά ανεχώρησε από τη Λάρισα, παίρνοντας μαζί του και μικρό τμήμα των στρατιωτών του από τους επιζώντες και βρήκε κατάλυμα οχυρωμένο στο Τύρναβο. Στο όρος αυτό εγκαταβιούσε πλήθος ασκητών, από τους οποίους ο Δούκας Νικόλαος με το στρατό του διδάχτηκε την ησυχαστική ζωή.
Υπήρχαν πολλοί άγιοι ασκητές στις Σκήτες και στα Μονύδριά τους, τα χτισμένα σε κρυφά και απόκρημνα υψώματα. Ο Νικόλαος θέλησε να ασκητεύσει και αυτός στο όρος αυτό, εγκαταλείποντας κάθε κοσμική δόξα και τα αξιώματά του. Έγινε λοιπόν μοναχός και άρχισε το σκληρό αγώνα της νηστείας και της προσευχής, της αγρυπνίας και κάθε άλλης σκληραγωγίας και ασκήσεως. Έτσι πολύ σύντομα έφτασε σε πολύ υψηλά μέτρα πνευματικής και ενάρετου ζωής. Εγκαταβίωσε μαζί τους συναγωνιζόμενος αυτούς στην αυστηρή υπακοή και στην προσευχή. Μαζί του είχε και τους στρατιώτες του, που ζούσαν εκούσια και αυτοί την μοναχική ισάγγελη πολιτεία.
Το μαρτύριο των συστρατιωτών του Νικολάου
Εκεί στα ασκητήρια, ένα βράδυ, ενώ ο Οσιομάρτυρας προσευχόταν με βαθιά πίστη, τον επισκέφτηκε Άγγελος από τον Ουρανό και του προείπε ότι ο Κύριος σύντομα θα επιτρέψει να σηκώσουν το μαρτυρικό τέλος Του, δηλαδή το μαρτύριο: «Δεύρο, αθληταί του Χριστού, προς το μαρτυρήσαι εαυτούς ευτρεπίσατε». Ο Νικόλαος φανέρωσε στους στρατιώτες του και στους κατοίκους, που είχαν κρυφτεί εκεί, τα ορώμενα και τους έδωσε θάρρος, για να ομολογήσουν κατά το θέλημα του Θεού. Πράγματι σε μικρό χρονικό διάστημα οι αλλόθρησκοι Άραβες τους εντόπισαν μαζί με τους ασκητές. Ο στρατός του Νικολάου προσπάθησε να τους αποκρούσει, για να σώσουν τον άμαχο πληθυσμό. Όμως, αν και η ανδρεία τους ήταν μεγάλη, το αποτέλεσμα της αναμέτρησης ήταν υπέρ των πολυπληθών βαρβάρων. Η περιοχή γέμισε πτώματα. Οι περισσότεροι στρατιώτες του Νικολάου χάθηκαν, εκτός από δώδεκα. Αυτοί συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι και υποβλήθηκαν πρώτα σε πολλές ψυχολογικές πιέσεις, για να αρνηθούν το Χριστό για χάρη των ειδώλων, που προσκυνούσαν οι Άραβες. Τους έκαναν και δελεαστικές προτάσεις για πλούτη και αξιώματα. Όμως οι καλλίνικοι στρατιώτες έμεναν αμετακίνητοι στην πατρώα πίστη. Οι αλλόθρησκοι βράζοντας από οργή μηχανεύονταν το μαρτύριό τους. Τον ένα έξυσαν με σιδερένια νύχια, τον άλλο τον τόξευσαν, άλλον έδεσαν σε τροχό, άλλο τρύπησαν με σούβλα και άλλα φρικτά βασανιστήρια. Οι συμμάρτυρες και συστρατιώτες του αγίου Νικόλαου έμειναν αμετακίνητοι στην πατρώα πίστη και τελειώθηκαν μαρτυρικά με αποκεφαλισμό. Τα ονόματά τους γράφηκαν στους ουράνιους και αδιάψευστους κώδικες με χρυσά γράμματα. Από τους πολλούς συμμάρτυρες διασώθηκαν μόνο τα ονόματα: Ακίνδυνος, Αρμόδιος, Γρηγόριος, Δημήτριος, Ευώδιος, Θεόδωρος, Ιωάννης, Μιχαήλ, Παγκράτιος, Παντολέων, Χριστοφόρος και Αιμιλιανός.
Ο βιογράφος του αγίου Νικολάου, εκτός από τα ονόματα των στρατιωτών Μαρτύρων αναφέρει και τα ονόματα δύο γυναικών μαρτύρων, της Ειρήνης και της Πελαγίας. Πιθανώς πρόκειται για δύο ηρωίδες Χριστιανές, Θεσσαλές γυναίκες, που δέχτηκαν με ανδρεία το μαρτύριο, όπως άλλοι άγνωστοι κάτοικοι, που ίσως ανήκαν στον άμαχο πληθυσμό της πόλεως Λαρίσης και είχαν καταφύγει στα ορεινά του Τυρνάβου, για να διασωθούν.
Το μαρτύριο και το τέλος του αγίου Νικολάου
Ο οσιομάρτυς Νικόλαος, διακρινόμενος για την ανδρεία του, κατόρθωσε να διαφύγει τη μανία των Αράβων, που πίσω τους κρυβόταν ο πολέμιος του καλού, Βελζεβούλ. Εγκαταλείποντας τις επαρχίες της Λαρίσης και του Τυρνάβου έφθασε στα ενδότερα της Θεσσαλίας, στα μέρη της Καρδίτσας, όπου βρίσκεται το χωριό Βούναινα που κατοικούσαν ασκητές και αναχωρητές. Εκεί βρήκε κατάλληλο τόπο για εντονότερο ασκητικό αγώνα. Ο Οσιομάρτυρας βρήκε ως πνευματική παλαίστρα ένα φυσικό σπήλαιο, που καλυπτόταν από μία βελανιδιά. Εκεί επιδόθηκε στην ασκητική ζωή, στην οποία είχε μυηθεί από τους ασκητές της περιοχής του Τυρνάβου. Υπέταξε κάθε σωματική επιθυμία και δαιμονική επίθεση. Με τη δύναμη του Θεού είχε φτάσει στη θέωση, είχε γίνει δηλαδή χριστοφόρος, πνευματοφόρος, θεοφόρος.
Όμως οι αλλόθρησκοι επιδρομείς, κινούμενοι από τον μισόκαλο, εντόπισαν τον αθλητή του Χριστού Νικόλαο, τον οποίο ήθελαν να αποκτείνουν για λόγους γοήτρου. Τελικά εντόπισαν μαζί με τους άλλους ασκητές τον Νικόλαο και τους συμμοναστές του πίεζαν με υποσχέσεις και κολακείες να αλλάξουν πίστη, αρνούμενοι τον Χριστό. Με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος κατέρριπταν κάθε πρότασή τους με παρρησία, έχοντας πάρει όλοι μαζί απόφαση «δια τό αἷμα τοῦ Ἀρνίου καί διά τόν λόγον τῆς μαρτυρίας αὐτῶν, καί οὐκ ἠγάπησαν τήν ψυχήν αὐτῶν ἄχρι θανάτου (Ἀποκ. ιβ΄ 11). Τότε ο πειρασμός βρυχώμενος, έβαλε τα όργανά του, τους Άραβες, να τον κακοποιήσουν με κάθε τρόπο. Άδικος όμως ο κόπος τους, γιατί ούτε ελάχιστα μπόρεσαν να κλονίσουν από την ευσέβεια τον Άγιο, ο οποίος απαντούσε: «Εγώ δεν είμαι μωρό παιδί, για να ξεγελαστώ και ν΄αρνηθώ τον αληθινό Θεό, ο Οποίος με έπλασε και να προσκυνήσω τα άψυχα είδωλα. Αλλά, όπως από την αρχή ήμουν ευσεβής Χριστιανός, έτσι και θα παραμείνω, μέχρι να παραδώσω την ψυχή μου, στα πανάχραντα χέρια του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού τον Οποίο σαν Θεό αληθινό και Σωτήρα μου προσκυνώ, λατρεύω και σέβομαι και για την αγάπη Του αισθάνομαι μεγάλη προθυμία και πόθο, να χύσω ακόμη και το αίμα μου».
Αμέσως τότε οι βάρβαροι εξαγριώθηκαν και τον έδειραν άσπλαγχνα έως ότου κοκκίνισε η γη από το ζεστό αίμα του. Τον απείλησαν μάλιστα ότι θα τον τιμωρήσουν με φοβερά βασανιστήρια μέχρι θανάτου αν δεν αλλαξοπιστήσει.
Ο Άγιος όμως απάντησε: «Αυτό, που φοβερίζετε να κάνετε, επιθυμώ πολύ, γιατί, εάν με χωρίσετε από αυτή τη μάταιη και πρόσκαιρη ζωή, μου δίνετε ατέλειωτη και βασιλεία ουράνια, όπου θα δοξάζομαι μαζί με το Χριστό μου πάντοτε απολαμβάνοντας χαρά ανεκλάλητη και αγαλλίαση απερίγραπτη». Τότε οι βάρβαροι τον έδειραν με μαστίγιο τόσο πολύ, ώστε κοκκίνισε η γη από το άγιο αίμα του.
Οι βασανιστές του άλλαξαν δύο και τρεις φορές από την κούραση. Έπειτα τον έδεσαν σε ένα δένδρο, όπου τον λόγχευαν με την δική του λόγχη. Η ώρα του μαρτυρίου και του θριάμβου είχε φτάσει στο τέλος. Το άγιο αίμα του είχε πορφυρώσει το χώμα. Τέλος, βλέποντας ότι ήταν αδύνατον να αλλαξοπιστήσει, ένας από τους δήμιους πήρε στα χέρια του τη λόγχη του Αγίου και με μίσος και οργή την έμπηξε στην πλευρά του. Ο νέος άγιος Νικόλαος έλαβε τον αμάραντο και αιώνιο στέφανον της αθλήσεως στις 9 Μαΐου 902, ενώ η ψυχή του πέταξε στο θρόνο του Κυρίου του. Οι Άραβες αργότερα εγκατέλειψαν τη Θεσσαλία και επέστρεψαν στην πατρίδα τους, διότι ο αυτοκράτορας Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός, επειδή είχε αποκαταστήσει την ειρήνη στην Ανατολή, είχε επιστρέψει νικητής στην Κωνσταντινούπολη.
Η τύχη του Λειψάνου του αγίου Νικολάου,
και η τιμή του Αγίου
Ο επίσκοπος της Λαρίσης Φίλιππος επιστρέφει στην έδρα του και μεταφέρει με επίσημη πομπή στην πόλη τα λείψανα των μαρτύρων του Τυρνάβου. Το ιερό λείψανο του αγίου Νικολάου έμεινε άταφο στο βουνό αυτό, στο κοίλωμα μιας φτελιάς ή καραγάτσι, επί πολύ καιρό και το φύλαγαν άγγελοι αβλαβές και αδιάφθορο, ώσπου ανακαλύφθηκε από τον δούκα της Θεσσαλονίκης Ευφημιανό, ο οποίος καταγόταν από την Ανατολή με το εξής θαύμα. Ο Ευφημιανός διέμενε στην Θεσσαλονίκη υπηρετούμενος από τον συγκλητικό Ορατίωνα, ο οποίος ήταν ύπατος και ανήκε στο προσωπικό του. Αυτοί εκμεταλεύτηκαν την καλή ψυχή του Ευφημιανού και τον οδήγησαν στην κραιπάλη του κόσμου τουτου μακριά από το νομο του Θεού. Ο Ευφημιανός τότε αρρώστησε βαριά από τη φοβερή ασθένεια της λέπρας. Αναζήτησε την θεραπεία του σε πολλούς ιατρούς ξοδεύοντας πολλά χρήματα, αλλά μάταια. Τότε άρχισε να επικαλείται διαφόρους ιαματικούς Αγίους και να κάνει αγαθοεργίες ελπίζοντας στο άπειρο έλεος του Θεού. Προσέφερε τα χρήματά του στους έχοντες ανάγκη, χήρες, ορφανά και φτωχούς. Παρακαλούσε τον Θεό να τον λυπηθεί και να του χαρίσει την ίαση. Ένα βράδυ βλέπει σε όραμα τον πολιούχο της Θεσσαλονίκης μυροβλύτη Δημήτριο και του λέει: «Ευφημιανέ, δεν πρόκειται να γιατρευτείς σ’ αυτή την πόλη, διότι η Θεσσαλία θα σου παράσχει αυτόν, που θα γιατρέψει τη λέπρα σου».
Ο Ευφημιανός πήγε στον πολιούχο της Λαρίσης άγιο Αχίλλειο, του οποίου θαύματα είχε ακούσει πολλά. Ενώ όμως βρισκόταν στη Λάρισα και προσευχόταν για πολλές μέρες μπροστά στη λάρνακα του αγίου Αχιλλείου, του υποδείχθηκε με σημείο να κατευθυνθεί στα όρη των Βουναίνων. Το σχετικό όραμα του έλεγε να φροντίσει να βρει το ιερό λείψανο του οσιομάρτυρος Νικολάου, να λουσθεί σε πηγή, που βρίσκεται κοντά στον τόπο του ιερού σκηνώματος και να πιστεύει ότι ύστερα από αυτά θα του δοθεί η ίαση.
Επίσης ο Ευφημιανός είδε οφθαλμοφανώς έναν άνδρα, που κτύπησε το πλευρό του και του είπε: «Σήκω, Ευφημιανέ, και πήγαινε στο βουνό της Βουναίνης και μέσα στην πυκνή βλάστηση θα βρείς μια ψηλή φτελιά, απ’ έξω απ’ αυτή πηγή ύδατος και μέσα στην κουφάλα του δένδρου το πολύαθλο σώμα μου. Αφού καθαρίσεις την περιοχή από τα δένδρα, τους θάμνους και τα χορτάρια να οικοδομήσης ναό επ’ ονόματί μου και μετά να λουστείς τρεις φορές στην πηγή, στο όνομα της Αγίας Τριάδος και θα γίνεις καλά από την λέπρα».
Ο Ευφημιανός ρώτησε τον Άγιο ποιος είναι. Ο Άγιος του απάντησε ότι ονομάζεται Νικόλαος και βρήκε φρικτό τέλος από τους βαρβάρους.
Πλημμυρισμένος από πνευματική ελπίδα, από αυτό το ουράνιο σημείο, ο Ευφημιανός ξεκίνησε για τα Βούναινα. Όταν έφτασε εκεί, έκανε ότι του είπε ο Άγιος. Αφού καθάρισε από τα χόρτα την περιοχή εντόπισε την πηγή και το άταφο, ακέραιο και ευωδιάζον τίμιο σκήνωμα του αγίου Νικολάου. Μετά από μικρό διάστημα οικοδόμησαν Ναό, όπου τοποθέτησαν το σκήνωμα του Οσιομάρτυρα. Έπειτα ο Ευφημιανός έλαβε σημείο να λουστεί στην πηγή τρείς φορές και άρχισε να πέφτει από το σώμα του η λέπρα σαν λέπια. Αφού βρήκε την ίαση του, με δάκρυα ευχαρίστησης και ευγνωμοσύνης για τη θεραπεία που του δώρισε ο οσιομάρτυρας του Χριστού Νικόλαος, ο Ευφημιανός αναχώρησε για την πατρίδα του παίρνοντας τεμάχιο ιερού λειψάνου του αγίου Νικολάου και διηγούμενος, όσο ζούσε τα θαυμάσια, που βίωσε.
Έκτοτε, αν και παρήλθαν περισσότεροι από δέκα αιώνες, η μνήμη του ενδόξου Οσιομάρτυρος δεν εξαλείφθηκε. Ο Κύριός μας, που απονέμει τα βραβεία της τιμής και της αφθαρσίας σε όλους τους φίλους Του, δεν άφησε τη λήθη να καλύψει τον γενναίό Του οπλίτη Νικόλαο. Αυτός που είπε: «τούς ἐμέ δοξάσαντας δοξάσω» (Α΄ Βασ. 2, 30), ανέδειξε το Νικόλαο ποταμό αστείρευτο ιαμάτων και ως φωτεινή λαμπάδα στερροψυχίας και πίστεως τον προβάλλει προς μίμηση.
Σήμερα, πλήθος από Μονές, Ναούς, και εξωκκλήσια τιμούν και γεραίρουν τον άγιο Νικόλαο τον Νέο και η ετήσια πανήγυρή του στην καρδιά της ανοίξεως δίνει την ευκαιρία για αμεσότερη επικοινωνία μαζί του και εκδήλωση τιμής και ευγνωμοσύνης των πιστών προς το θερμό αυτόν βοηθό και προστάτη τους. Οι ευχές του είθε να σκεπάζουν και όλους εμάς, που ικετευτικά αποζητούμε τις πρεσβείες του.
Η τιμία και θαυματουργός Κάρα του, καθώς και τεμάχια του Λειψάνου του βρίσκονται στην Ιερά Βασιλική και Στραυροπηγιακή Μονή του Αγίου Νικολάου στο νησί της Άνδρου, κοντά στο χωριό Ώρες. Η θήκη, που περικλείει την τιμία κάρα έχει κατασκευαστή το 1797, σύμφωνα με επιγραφή και φέρει επάνω σε αργυρό μέταλλο ανάγλυφες παραστάσεις από τα μαρτύρια του Αγίου. Η νεανική μορφή του Οσιομάρτυρα κοσμεί πολλά εικονογραφικά προγράμματα σε πολλά μέρη της πατρίδος μας, ενώ σε μονές φυλάσσονται τεμάχια αγίων μαρτυρικών λειψάνων του.
Ένα συνεχιζόμενο θαύμα: δέντρα που αιμορραγούν
Σήμερα στο μέρος αυτό, κοντά στο χωριό Βούναινα, μισή ώρα έξω από τη Λάρισα, υπάρχει νέος προσκυνηματικός Ναός, εντός του οποίου βρίσκεται και το κενοτάφιο του Οσιομάρτυρα, καθώς και τεμάχιο του ιερού λειψάνου. Ο Ναός αυτός κατασκευάστηκε το 1962 στην θέση παλαιότερου, που είχε οικοδομηθεί το 1883 και καταστράφηκε από φωτιά στις 22 Μαίου του 1962 από ζηλωτές. Στην ανατολική πλευρά του Ναού έχει κατασκευαστεί κτηριακό συγκρότημα με ξενώνες κουζίνα και τα λοιπά.
Το προσκύνημα ανήκει στην ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων, όπου ο άξιος ποιμενάρχης της Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Κύριλλος Β΄ έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αναπαλαίωση και ανάδειξη του προσκυνήματος.
Στον τόπο του μαρτυρίου του αγίου Νικολάου του Νέου, δηλαδή στο ιερό προσκύνημά του (στο χωριό Βούναινα, στο Βουνό Όρθρυς Θεσσαλίας), συμβαίνει ένα υπερθαυμαστό γεγονός, και κυρίως κατά την ετήσια μνήμη του Οσιομάρτυρα, τρέχει ένα πορφυρένιο υγρό, που μοιάζει με αίμα. Το υγρό τρέχει από τους κορμούς λίγων δένδρων φτελιάς, στα οποία σφαγιάστηκαν οι συνασκητές του αγίου Νικολάου και επίσης πλημμυρίζει τη ρίζα ενός κομμένου δένδρου, όπου, κατά την παράδοση, βασανίστηκε ο Οσιομάρτυρας. Στην περιοχή αυτή υπάρχουν και άλλα δένδρα, αλλά δεν «μετέχουν» σε αυτή την διαδικασία, με λίγα λόγια δεν παρουσιάζουν αντίστοιχη έκκριση κάποιας κόκκινης ρητίνης. Το «αίμα» είναι ρευστό και βαθύ σε υγρή κατάσταση και όχι σε ρητινώδη.
Το «αίμα» αρχίζει να τρέχει το απόγευμα της 8ης Μαΐου, παραμονή της μνήμης του και συνεχίζει τη θαυμαστή εμφάνισή του, μέχρι το πρωί της εορτής του, 9 Μαΐου. Ευλαβείς χριστιανοί που το γνωρίζουν, πηγαίνουν εκεί την παραμονή και συγκεντρώνουν μέσα σε μπουκάλια το άφθονο τρεχούμενο θαυμαστό «αίμα», για να το μοιράσουν σαν ευλογία στους γνωστούς τους. Το βράδυ, κάνουν αγρυπνία, για τη γιορτή του Αγίου. Πολλοί μάλιστα έχουν παρατηρήσει ότι στις 5 ώρα, το πρωί της μνήμης του, στο μέρος των δένδρων ακούγεται ένα θαυμαστό βουητό σε μια ακτίνα 10 μέτρων και για 10 λεπτά περίπου. Επίσης και το Αγίασμα της πηγής, δεν τρέχει πάντοτε, τρέχει όμως εκείνες τις ημέρες, όταν τρέχει και το «αίμα». Επίσης και το αγίασμα του Αγίου αναβλύζει και πάλι μόνο εκείνες τις ημέρες, γιατί είναι μια πηγούλα, που δεν έχει πάντα νερό.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης
Ἐξ Ἑῴας ἐκλάμψας ὡς ἀστὴρ οὐρανόφωτος, Νικόλαε παμμάκαρ ἐν Βουναίνοις ἐνήθλησας· διὸ καὶ δοξασθεὶς παρὰ Χριστοῦ, θαυμάτων ἀναβλύζεις δωρεάς, τοῖς προστρέχουσι τῇ θείᾳ σου ἀρωγῇ, Ὁσιομάρτυς ἔνδοξε. Δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ΄. Ὡς τῶν αἰχμαλώτων.
Ως τῶν νοσούντων ὁ ἄμισθος ἰατρός, καὶ τῶν ἐν κινδύνοις ἀπροσμάχητος βοηθός, θλιβομένων τε θερμὸς ὑπερασπιστής, καὶ τῶν ἐν παντοίαις ἀνάγκαις ὑπέρμαχος, Ὁσιομάρτυς ἐξ ἑῴας Νικόλαε· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον. Ἦχος γ΄. Ἡ Παρθένος σήμερον
Ἐν Βουναίνοις Ἅγιε, ἀσκητικῶς διαπρέπων, μαρτυρίου στάδιον, θεοπρεπῶς διανύεις· ὅθεν σε, ὁ Ζωοδότης λαμπρῶς δοξάσας, ἔδειξε, θαυμάτων κρήνην τοῖς ἐκβοῶσι· χαίροις κλέος Ὀρθοδόξων, Ὁσιομάρτυς Χριστοῦ Νικόλαε.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις τῆς Ἑῴας θεῖος βλαστός· χαίροις τῶν Ὁσίων, καὶ Μαρτύρων ὁ κοινωνός· χαίροις τῶν Βουναίνων, καὶ πάσης Θεσσαλίας, ἀγλάϊσμα καὶ κλέος, Μάρτυς Νικόλαε.
Τέλος καί δόξα τῷ μόνῳ ἀληθινῷ Θεῷ ἡμῶν.
Ὁ πονήσας ἀρχιμ. Νεκτάριος Ν. Πέττας
[1] Για τον χαρακτηρισμό του Αγίου Νικολάου του εν Βουναίνοις ως «Νέος», αλλά και για κάθε νεομάρτυρα που φέρει αυτό το επίθετο, απαιτείται ειδική μελέτη και συγκριτική έρευνα ανάμεσα στα κείμενα και τις εικονογραφήσεις των συγκεκριμένων νεομαρτύρων. Η προσωνυμία «νέος» απαντά και σε τοιχογραφία της Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις Μαριές της Θάσου, στην οποία παριστάνεται ο νεομάρτυρας Ιωάννης από τη Θάσο, ο οποίος μαρτύρησε σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών. Εάν πράγματι το επίθετο «νέος», χωρίς το συνοδευτικό μάρτυς, μπορεί σχετίζεται με την ηλικία του εικονιζόμενου αγίου.
