Ι. Μονές και Ι. Ναοί προς τιμήν του
Αγίου Νικολάου του Νέου
Ο τοπικός νεομάρτυρας Νικόλαος ο εν Βουναίνης της Θεσσαλίας, γνωρίζει στην μεταβυζαντινή περίοδο μεγάλη διάδοση στην περιοχή που μαρτύρησε, καθώς και στην Ήπειρο και στην Μακεδονία και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος. Για τον λόγο αυτό η χώρα μας είναι κατάσπαρτη από Ιερές Μονές και Ενοριακούς Ναούς, καθώς και παρεκκλήσια και εξωκκλήσια προς τιμή του. Σε αυτά κάθε χρόνο στην 8 Μαΐου τελείται Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός μετά Αρτοκλασίας και την επόμενη μέρα ανήμερα της μνήμης του την 9 Μαΐου τελείται Ακολουθία και Αρτοκλασία προς τιμή του. Το ίδιο απόγευμα στο Μεθεόρτιο συνηθίζεται να τελείται η Ιερά Παράκληση και οι Χαιρετιστήριοι Οίκοι προς τιμή του δημοφιλούς Οσιομάρτυρα για την υγεία των ενοριτών και προσκυνητών. Σε πολλά μνημεία που τιμούν την μνήμη του αγίου Νικολάου του Νέου και έχουν κάποια ευλογία από τον Οσιομάρτυρα, όπως θαυματουργή εικόνα, τεμάχιο λειψάνου του, φιαλίδιο με «αίμα» ή αιματοβαμμένα φύλλα από τις φτελιές των Βουναίνων, τις ημέρες αυτές τις βγάζουν για να τις προσκυνήσουν οι πιστοί.
Ο κύριος εικονογραφικός τύπος με τον οποίο εμφανίζεται ο νεαρός άγιος Νικόλαος είναι του αγένειου, με κοντά μαλλιά και είναι πάνοπλος. Ωστόσο τα φυσιογνωμικά του χαρακτηριστικά, συναντώνται και σε άλλους τύπους. Αλλού παρουσιάζεται νεότατος με γένια ή αγένειος, ενώ αλλού ώριμος άνδρας. Συνήθως είναι πάνοπλος. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως φορά απλά ενδύματα, άλλοτε εικονίζεται με στολή αυλικού και άλλοτε φορά το μοναχικό του ένδυμα, ως όσιος και μάρτυρας που ήταν σύμφωνα με το συναξάρι.
Ακόμα και το τοπωνύμιο που συνοδεύει την επιγραφή του ονόματός του ποικίλει στις διάφορες απεικονίσεις του. Αναφέρεται ως Άγιος Νικόλαος ο εξ Ανατολής, άλλοτε ο εν Θεσσαλία, άλλοτε ο εν Βουναίνοις. Είναι προφανές ότι πρόκειται για σύγχυση των ζωγράφων.
Από τα πολλούς Ναούς και Μονές της Ελλάδας και όχι μόνο που είναι αφιερωμένα προς τιμή του Αγίου Νικολάου του εν Βουναίνης καταγράφονται πολλά από αυτά για ενημέρωση:
*******************************
α) Μονές προς τιμή του Αγίου Νικολάου του Νέου.
– Στον τόπο Μαρτυρίου του Αγίου Νικολάου στα Βούναινα.
Κοντά στο χωριό Βούναινα, μισή ώρα έξω από τη Λάρισα, υπάρχει Προσκυνηματικός Ναός στην θέση της παλιάς Μονής του Οσιομάρτυρα. Εντός του Προσκυνήματος βρίσκεται και το κενοτάφιο του Οσιομάρτυρα, καθώς και τεμάχιο του ιερού λειψάνου. Ο σύγχρονος Ναός αυτός κατασκευάστηκε το 1962 στην θέση παλαιότερου, που είχε οικοδομηθεί το 1883 και καταστράφηκε από φωτιά στις 22 Μαΐου του 1962 από ζηλωτές. Στην ανατολική πλευρά του Προσκυνήματος έχουν κατασκευαστεί κτηριακό συγκρότημα Μονυδρίου, με ξενώνες κουζίνα και τα λοιπά.
Το προσκύνημα ανήκει στην ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων, όπου ο άξιος ποιμενάρχης της Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Κύριλλος Β’ έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αναπαλαίωση και ανάδειξη του προσκυνήματος. Η κτητορική επιγραφή στον νεοεγερθέντα Προσκύνημα αναφέρει: «Ο ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ / ΙΣΤΟΡΗΘΗ ΤΟ ΣΩΤΗΡΙΟΝ ΕΤΟΣ 2001 ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒ. / ΜΗΤΡ. ΘΕΣΣ/ΔΟΣ κ΄ ΦΑΝΑΡΙΟ-/ΦΕΡΣΑΛΩΝ κ.κ. ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ».
– Ι. Μονή Αγίου Νικολάου του Νέου στον Υψηλάντη Βοιωτίας είναι κτισμένο στο βουνό του Ελικώνα, ψηλότερα στου Βρασταμίτες – παλαιά ονομασία του χωριού Υψηλάντης. Γυναικεία Μονή, που υπάγεται στην Ι. Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας. Ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος εικονίζεται έφιππος σε τοιχογραφίες του τέμπλου, δίπλα από την βόρεια είσοδο για το ιερό Βήμα και του υπέρθυρου της κεντρικής εισόδου. Στο Κειμηλιαρχείο της Μονής φυλάσσεται μικρό τεμάχιο λειψάνου του Οσιομάρτυρος, καθώς και φιάλη με «αίμα», χώμα από το κενοτάφιο και αιματοβαμμένα φύλλα φτελιά από το τόπο μαρτυρίου του. Την εορτή του Οσιομάρτυρα η αδελφότης την τελεί στης 10 Μαΐου.
Φώτο κάτω: Εὐλογίες Ἁγίου νέου Ὁσιομάρτυρος Νικολάου τοῦ ἐν Βουναίνης.
1) Λείψανον τοῦ Ὁσιομάρτυρος
2) Χῶμα ἐκ τοῦ τάφου αὐτοῦ
3) Αἷμα εἰς φιαλίδιον
4) Φύλλα ἐκ τῆς φτελιᾶς τοῦ Μαρτυρίου του, αἱματοβαμμένα.
Δωρεά τῇ Καθηγουμένῃ Θεοφυλάκτη Μοναχῇ, εὐλογίας ἕνεκεν (Ἱ.Μονής του Οσιομάρτυρος Νικολάου στο χωριό Υψηλάντη Βοιωτίας).
– Ι. Μονή του Αγίου Νικολάου στην Κάτω Βλασία Καλαβρύτων. Απέχει περίπου 25 χλμ. από τα ιστορικά Καλάβρυτα και βρίσκεται πάνω στον επαρχιακό δρόμο που συνδέει την Πάτρα με τα Καλάβρυτα μέσω Χαλανδρίτσας, σε απόσταση περίπου 46 χλμ. από την Πάτρα. Γυναικεία Μονή, της Ι. Μητροπόλεως Αιγιαλείας και Καλαβρύτων. Η ίδρυση της Μονής ανάγεται στον 16ο αιώνα και τιμόταν στον Οσιομάρτυρα Νικόλαο. Όμως μετά την θαυμαστή διάσωση στρατιωτών στο Μοναστήρι του 617 ΤΠ συγκρούστηκε με κομμουνιστοσυμμορίτες που είχαν ξεκινήσει από την Τρίπολη και σκοπό να καταλάβουν την Πάτρα, της 23 Ιουνίου 1948, οι διασωθέντες στρατιώτες αφιέρωσαν εικόνα του ιεράρχη Νικολάου. Στο Τέμπλο και στο ιερό Βήμα υπάρχου μεταβυζαντινές φορητές εικόνα του Αγίου Νικολάου του νέου.
– Στον Μαψό, Κορινθίας. Η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου του εν Βουναίνοις εις Μαψόν Κορινθίας ήταν παλαιά ανδρώα Μονή. Από τα ευρήματα στο χώρο αυτό κατά τις ανασκαφές της εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων η ίδρυσή της ή η ανακαίνισή της ανάγεται στον 12αι. Από τήν παλαιά Μονή σώζεται μόνο το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου του Νέου και κάποια χαλάσματα. Το 1979 το εκκλησάκι αυτό κηρύσσεται διατηρητέο βυζαντινό μνημείο με απόφαση του Υπ. Πολιτισμού και επιστημών. Την ίδια χρονιά με την ευλογία του Μακαριστού Μητροπολίτου Κορίνθου κυρού Παντελεήμονος και την έγκριση της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος παραχωρείται ο Μοναστηριακός αυτός χώρος σε Γυναικεία Μοναστική αδελφότητα. Σήμερα είναι εγγεγραμμένες σ’ αυτήν τρείς Μοναχές. Έτσι αναβιώνει η Ι. Μονή Αγίου Νικολάου ως γυναικεία. Υπάγεται στην Μητρόπολη Κορινθίας.
– Στο Μαλαγάρι Περαχώρας Κορινθίας. Παλαιά μονή, που πρόσφατα ανασυστήθηκε σε ανδρική. Υπάγεται στην Μητρόπολη Κορινθίας. Το Καθολικό είναι κατασκευασμένο στο αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με οκταγωνικό τρούλο. Διατηρεί μερικές τοιχογραφίες (Δέηση, Κοίμηση Θεοτόκου) σε καλή κατάσταση.
– Στα Καμπιά, Βοιωτίας. Ένα από τα ωραιότερα και πιο ενδιαφέροντα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδος είναι ο Ναός αφιερωμένος στην μνήμη του Αγίου Νικολάου του Νέου στα Καμπιά, που βρίσκεται στο Δημοτικό Διαμέρισμα Διονύσου της Βοιωτίας. Την εποχή αυτή γίνεται προσπάθεια αναστήλωσης του Μοναστηριού με το σημαντικό Καθολικό που χρονολογείται στα μέσα του 12ου και ακολουθεί την αρχιτεκτονική της Μονής του Οσίου Λουκά Βοιωτίας. Το πολυτελέστατο αρχιτεκτόνημα φαίνεται να έγινε με χορηγίες βυζαντινών αξιωματούχων και αρχόντων. Οι τοιχογραφίες του Ναού είναι καλυμμένες με ασβέστη. Κάτω από το Καθολικό, υπάρχει κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας αγιογραφημένη. Η Μονή είναι ανδρώα και ανήκει στην Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.
– Στην Δρακοσπηλιά (Θερμοπύλες) Φθιώτιδος. Γυναικεία Μονή, που ακολουθεί το Παλαιό ημερολόγιο. Ιδρύθηκε το 1950. Η σημερινή εκκλησία είναι κτισμένη στην θέση παλαιάς.
β) Διαλελυμένες Μονές, και μετόχια προς τιμή του Αγίου Νικολάου του Νέου.
– Στην Αλί (Μπακλαλί) Αλμυρού. Στο ακατοίκητο σήμερα χωριό του Αλμυρού, Μπακλαλί, του οποίου το επίσημο όνομα είναι «Αλία» υπάρχει σε νεότερο κτίσμα ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Νέου. Από αρχαιολογικά ευρήματα φαίνετε στη θέση που σήμερα βρίσκεται ο Ναός υπήρχε βυζαντινή Μονή. Ανασκαφές στο μέρος έχει πραγματοποιήσει και η Ολλανδική Αρχαιολογική Σχολή με επικεφαλής τον κ. Reinder Reinders. Υπάγεται στην ενορία του χωριού Κωφοί, Αλμυρού, της Μητροπόλεως Δημητριάδος. Επίσης κοντά στον Ναό σώζεται θολωτό Αγίασμα, γι’ αυτό μερική θεωρούν το τόπο αυτό να συνδέεται με τον βίο του Οσιομάρτυρα. Στα γύρω δένδρα, οι πιστοί, συνηθίζουν να κρεμούν μαντήλια την ημέρα της εορτής.
– Στην Παλαιοπαναγιά, (Άσκρη Θηβών). Βρίσκεται στην κοιλάδα των Μουσών του Ελικώνος. Έχει τοιχογραφίες στο τέμπλο του 1842. Ο Άγιος Νικόλαος ο νέος, εικονίζεται ένθρονος.
– Στον Θεολόγο Σπάρτης. Παλαιό βυζαντινό κτίσμα, άλλοτε μετόχι της Μονής των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Τώρα υπάγεται στην ενορία Θεολόγου.
– Στην Λούτσα Αττικής, στην νησίδα Κοκκινονήσι. Άλλοτε ιδιωτικό ναΰδριο του Σωτηρίου Γιώργα. Σήμερα είναι μετόχι της μονής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Οσίου Εφραίμ) του όρους των Αμώμων της Νέας Μάκρης.
– Στην Άχλα της Άνδρου. Είναι μετόχι της μονής του Αγίου Νικολάου επισκόπου Μύρων, του θαυματουργού, που βρίσκεται στις Ώρες Άνδρου. Εδώ μεταφέρεται η τιμία Κάρα του Οσιομάρτυρος, και τελείται η ετήσια μνήμη του.
γ) Ενοριακοί Ναοί προς τιμή του Αγίου Νικολάου του Νέου.
– Στον Άγιο Νικόλαο Ακαναρνίας.
– Στην Άμπελο Καρδίτσης.
- Στην Ανθήλη Φθιώτιδος. Ναός του 1907.
– Στο Ανώγειο Καρδίτσης.
– Στην Βελίκα Μεσσηνίας. Ναός του 1948.
– Στον Βυτούμα Καλαμπάκας.
– Στην Γραμμένη Φθιώτιδος.
– Στο Δίλοφο Φθιώτιδος. Παρότι το γραφικό αυτό χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, το μπαλκόνι της, πανηγυρίζει την 20η Ιουλίου, εν τούτοις η εκκλησία του πανηγυρίζει τον πολιούχο Άγιό της την 9 Μαΐου κάθε χρόνο. Αν και δεν πρόκειται για κάποιον από τους γνωστούς αγίους της εκκλησιαστικής παράδοσης, οι παλαιοί κάτοικοι τον επέλεξαν ως προστάτη και πολιούχο θέλοντας με αυτό τον τρόπο το χωριό να τεθεί υπό την προστασία του αυτού του καρτερικού, θαυματουργού και πιστού στο θέλημα του Θεού, αγίου.
– Στον Ελικώνα (Ζερίκια) Βοιωτίας.
– Στο Καλλιφώνι Καρδίτσης. Το Καλλιφώνι απέχει από την Καρδίτσα μόλις 12 χλμ. Η ίδρυση του χωριού ανάγεται πολύ παλιά και η ονομασία του υπήρξε πάντα η ίδια. Το χωριό έχει 1.250 κατοίκους και ασχολούνται με τη γεωργία και τις υπηρεσίες στην πόλη της Καρδίτσας. Στις 9 Μαΐου γιορτάζει ο πολιούχος του χωριού, Άγιος Νικόλαος εκ Βουναίνων, στον ομώνυμο Ναό.
– Στο Καρποχώρι Καρδίτσης. Το Καρποχώρι (πρώην Γκέρμεσι) είναι οικισμός (υψόμ. 118 μ.) του νομού Καρδίτσας, 12 χλμ. Β.Δ την Καρδίτσα. Το Καρποχώρι είναι ένα καθαρά καραγκούνικο χωριό. Το χωριό έχει δύο εκκλησίες: τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου και τον Ιερό Ναό Αγίου Ανδρέα. Πανηγυρίζει στις 9 Μαΐου, του Αγίου Νικολάου του Νέου του εν Βουνένοις.
– Στην Κάτω Ποταμιά, Γρανίτσης Ευρυτανίας. Η Κάτω Ποταμιά της Γρανίτσας, χτισμένη κατά μήκος του παραποτάμου Γρανιτσιώτη με τις συνοικίες Πολίτια, Παλιοχώρι, Κάτω Ποταμιά και Μακρύλλακο ή Μακρυλάκκι όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι. Στο Παλιοχώρι που βρίσκεται βόρεια του Γρανιτσιώτη, υπάρχει ο ναός της Αγίας Τριάδας. Στο Μακρυλάκκι ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος, η κεντρική εκκλησία της Κάτω Ποταμιάς.
– Στον Κλειτσό, Αγράφων Ευρυτανίας. Βρίσκεται Β.Δ. της Φουρνάς σε υψόμετρο 780 μ. Από το 1827 ο Κλειτσός μαζί με το συνοικισμό Μαυρόλογγο σύστησαν την Κοινότητα Κορίτσας , ενώ παλιότερα το χωριό ονομάζονταν Κελζούς, γνωστό από την παλαιά Ακολουθία του Νεομάρτυρα Νικολάου. Ο Ναός είναι χτισμένος στην θέση παλαιάς Μονής στο συνοικισμό Κορίτσα. Στο Κειμηλιαρχείο του Ναού εκτός από το λείψανο του Οσιομάρτυρα Νικολάου φυλάσσεται το δεξιό χέρι του Ευαγγελιστή Λουκά, που το χάρισε στο τότε Μοναστήρι της Κορίτσας το έτος 1358 ο στρατηγός του Βυζαντίου Νικηφόρος.
– Στο Κυπαρίσσι Πελλάνης Λακωνίας.
– Στην Λεύκα Καλαβρύτων.
– Στην ομώνυμη συνοικία της Λούτσας Αττικής.
– Στους Μαυραχάδες Καρδίτσης.
– Στο Μαυρομμάτι Καρδίτσης.
– Στην Μοσιά, Κορινθίας. Χωριό που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Κορίνθου, στις ανατολικές παρυφές της πεδιάδας του Φενεού, σε υψόμετρο 810 μέτρων. Ανήκει στο Δήμο Φενεού Έχει 300 περίπου κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
– Στο Νεοχώρι Καρδίτσης.
– Στο Τάχι Θηβών. Η Ενορία βρίσκεται στη Θήβα (συνοικία Τάχι) στην οδό Γ. Σεφέρη 3, σχεδόν ένα χιλιόμετρο από το κέντρο της πόλης. Ο Ναός κτίσμα του 1963 , θεμελιωμένος από τον Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας κυρό Δωρόθεο πάνω σε παλαιότερο Ομώνυμο Ναό κτισμένο την περίοδο της τουρκοκρατίας, είναι ρυθμού Βασιλικής, τρίκλιτος, με ωραιότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο και θαυμάσιες εικόνες του 18ου αιώνα. Στον Ναό φυλάσσονται λείψανο του Αγίου Νικολάου του Νέου και φιάλη με «αίμα» του. Ο Οσιομάρτυρας τιμάται ιδιαίτερος στην ενορία αυτή, όπου είχε την ευλογία να φιλοξενήσει την τιμία Κάρα του Αγίου από την Μονή της Άνδρου.
– Αγίου Νικολάου Ευρυτανίας. Το χωριό Άγιος Νικόλαος (πρώην Λάσπη) είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1020 μέτρων και απέχει μόλις 9 χλμ. από το Καρπενήσι. Είναι το πρώτο χωριό που συναντάμε κατευθυνόμενοι από Λαμία προς Καρπενήσι, περνώντας τη σήραγγα του Τυμφρηστού και έχει περίπου 476 κατοίκους. Ο Άγιος Νικόλαος είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του Καρπενησίου και στην κεντρική του πλατεία υπάρχει ο Ναός του Αγίου Νικολάου του εκ Βουνένης που χρονολογείται από το 1887.
δ) Εξωκκλήσια-Παρεκκλήσια προς τιμή του
Αγίου Νικολάου του Νέου.
Νομός Αιτωλοακαναρνίας.
– Στα Περίχωρα του Αιτωλικού.
– Στο Αρχοντοχώρι Ξηρομέρου. Το Αρχοντοχώρι είναι ένα ορεινό χωριό του πρώην Δήμου Αλυζίας, σε ύψος περίπου 600 μέτρα ενώ αριθμεί 1030 κάτοικους περίπου. Τα πρώτο όνομα του χωριού ήταν Ζάβιτσα, ονομασία την οποία είχαν δώσει Σλαβοβούλγαροι κατακτητές. Το 1927 το χωριό μετονομάστηκε σε Αρχοντοχώριον από τα παλιά αρχοντικά σπίτια. Ένας από τους αξιόλογους Ναού του είναι του Αγίου Νικολάου εν Βουναίνοις, εντός του οποίου διατηρούνται δείγματα ζωγραφικής του 18ου αιώνα. Σήμερα χρησιμοποιείται ως Κοιμητηριακός.
– Στην Κανδήλα Ξηρομέρου. Το χωριό είναι χτισμένο στα ερείπια παλαιοτέρων οικισμών, μεταξύ των οποίων και του οικισμού που ίδρυσαν οι πρώτοι απόγονοι των Αλυζαίων. Φέρεται να έλαβε το όνομα Κανδήλα από το Κανδήλι = λυχνία, ίσως επειδή τα φώτα του χωριού από απόσταση έμοιαζαν με κρεμάμενες λυχνίες – κανδήλια.
– Στους Χαλκιοπούλους Ακαναρνίας.
Νομός Αργολίδος.
– Στο Ανυφί Άργους. Ο Ναός βρίσκετε στην περιοχή Ανύφι 6χμ από την πόλη του Άργους. Στην δεκαετία του 1900 με 1910 κάτοικοι από την Θεσσαλία κατέβηκαν στην Αργολίδα και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Ανυφίου, έφτιαξαν μια εικόνα του Αγίου Νικολάου του νέου και από τότε άρχισαν να τον τιμούν. Ωστόσο όμως μια χρονιά τον λησμόνησαν με αποτέλεσμα τη τιμωρία τους, κάηκαν από τον Λίβα όλα τα σπαρτά που ανήκαν σε εκείνους, όχι αλλού. Αυτό ήταν η αρχή για να κάνουν τον Άγιο προστάτη του τόπου τους και να τον τιμάνε όλως ιδιαιτέρως, μάλιστα με την φροντίδα του μητροπολίτη Αργολίδας κ. Ιακώβου έφεραν και τεμάχιο Ιερού Λειψάνου από τον Άγιο Νικόλαο τον εν Βουναίνης. Σήμερα χρησιμοποιείται ως Κοιμητηριακός.
– Στην Καρυά Άργους, στην συνοικία Μερκούρι.
– Στους Μύλους Άργους, στην συνοικία Κουγέϊκα.
– Στο Αργολικό του Ναυπλίου. Στο χωριό Αργολικό του Δήμου Ναυπλίας 4κμ από την πόλη σε τοποθεσία που βρίσκεται μέσα στο κτήμα του Αρ. Ντόκου βρέθηκε μια παλιά εκκλησούλα πιθανόν χτισμένη την εποχή της Τουρκοκρατίας αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο τον εν Βουνένοις. Ο νέος ιδιοκτήτης του κτήματος ο κ. Ντόκος αμέσως το επισκεύασε και συνέχισε να τιμά τον Άγιο. Στην μαρμάρινη επιγραφή αναφέρει: ΕΘΕΜΕΛΙΩΘΕΙ ΥΠΟ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΘΗ ΕΝ ΕΤΕΙ 1966 ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΚΤΗΜΑΤΙΟΥ ΑΡ. ΝΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΖΗΓΟΥ ΑΥΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ.
Νομός Αρκαδίας.
– Στο Βαλτεσινίκο Γορτυνίας.
– Στο Βλαχορράφτη Γορτυνίας. Στον ομώνυμο λόφο στα βόρεια του χωριού κτίσθηκε ο Ναός, για τρίτη φορά, το 1950, από το κληροδότημα του Θ. Πολιτοπούλου.
– Στο Ίσαρη Μεγαλοπόλεως.
– Στο Σούλιο Μεγαλοπόλεως.
– Στο Λειβαδάκι Γορτυνίας.
Νομός Άρτης.
– Στους Αμπέλους. Υπήρξε άλλοτε Μετόχι της Μονής Φανερωμένης.
Νομός Αττικής.
– Σάλεσι του Αυλώνα. Στη δασική περιοχή έξω από Αυλώνα της Αττικής υπάρχει εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου. Οι κάτοικοι του χωριού είναι Σαρακατσάνοι Ηπειρώτες. Στο Ναό μια όψιμη φορητή εικόνα λαϊκής τέχνης, που διατηρείται σε κακή κατάσταση και εικονίζει ένθρονο τον Άγιο Νικόλαο το Νέο, αγένειο και πάνοπλο. Με το δεξί χέρι κρατά λόγχη και με το άλλο υψώνει σταυρό. Στα δεξιά και αριστερά της κεφαλής η επιγραφή: «Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομάρτης / εξ Ιωαννίνων». Κάτω, αριστερά αναγράφονται οι αφιερωτές «Εις μνιμοσυνον / τῶν συνδρομιτων / μενιδιου 1891».
Η εικόνα αυτή από παρανόηση αποδίδεται τον τελευταίο καιρό στον νεομάρτυρα Νικόλαο εξ Ιωαννίνων που μαρτύρησε στην Βουλγαρία σε ώριμη ηλικία και δεν ήταν στρατιωτικός για να εικονίζεται πάνοπλος. Προέρχεται από το εικονοστάσιο του εξωκκλησιού που τιμάται στην μνήμη του νεομάρτυρα Νικολάου εν Βουναίνοις (την 9 Μαΐου) στον Αυλώνα Αττικής. Η περιοχή υπάγεται στην Μητρόπολη Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως.
Νομός Αχαΐας.
– Στην Αμυγδαλιά Καλαβρύτων.
– Στην Αροάνεια (Σοπωτό) Καλαβρύτων.
– Στο χωριό την Καλαμιά του Πλατάνου Αιγιαλείας, το οποίο βρίσκετε ψηλότερα από την Τράπεζα Αιγίου. Πάνω σε ένα λόφο του χωριού ανάμεσα σε άγρια βλάστηση υπάρχει ο Ναός του Αγίου Νικολάου του εν Βουναίνης, βρίσκονται τα λιγοστά διασωθέντα τείχη της αρχαίας Λακέρειας. Ο Ναός είναι μονόχωρος και εδώ φυλασσόταν μέχρι πρόσφατα η φορητή εικόνα του αγίου που φορά τα μοναχικά του ενδύματα. Ιστορείται επίσης και το σκήνωμά του δίπλα από την φτελιά, καθώς και η Πηγή με το Άγιασμα στα Βούναινα.
– Στα Καλάβρυτα, στην τοποθεσία Κεραμιδάκι.
– Στους Καμενιανούς, Καλαβρύτων.
– Στο Λευκάσιο Καλαβρύτων.
– Στους Λουσούς (Σουδενά) Καλαβρύτων. Σε απόσταση 3 χλμ. από το χωριό.
– Στο Πυργάκι Αιγιαλείας.
– Στην Σελιάνα Αιγιαλείας.
– Στην Παραλία Αιγιαλείας.
– Στην Παραλία Αλισσού Πατρών. Το χωριό Αλισσός δημιουργήθηκε μετά το 1821 και βρίσκεται στην διαδρομή από Πάτρα προς Κάτω Αχαΐα (Ώλενος). Οι πρώτοι κάτοικοι στον Κάτω Αλισσό ήρθαν από τη Ζαρούχλα, τη Σιβίστα, την Περιστέρα και το Φενεό Κορινθίας. Στην ίδια κοινότητα ανήκει ο συνοικισμός του Αγ. Νικολάου που αργότερα ονομάστηκε Γιαλός. Στην παραλία του Αλισσού υπάρχει παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου.
Νομός Βοιωτίας.
– Στην Δροσιά (Χάλια), στην νησίδα Εγγλεζονήσι.
– Στην Παραλία Δομβραίνης.
– στο χωριό Παρόρι (πρώην Μπεσχένιον) της Τιθορέας. Το εξωκκλήσι ανεγέρθη εν το 1360 (έτος κτίσεως ατξ) και είναι χρισμένο, σύμφωνα με τις πηγές, πάνω στον αρχαίο ναό του Ασκληπιού, που σώζονται ακόμη στις μέρες αυτές ορισμένοι λίθοι. Σε αυτό το εξωκκλήσι πολλές γενεές πηγαίνανε εκδρομή οι μαθητές του σχολείου. Στον ίδιο χώρο τα προηγούμενα χρόνια στη μνήμη του Αγίου γίνονταν αγώνες αθλητικούς από τους κατοίκους του χωριού. Στο παρεκκλήσιο φιλοξενείτε εικόνα που αναφέρει: Δαπάνη των ιδίων κατοίκων και δια συνδρομής των επιτρόπων Ιωάννου Σαράντη, Δημητρίου Κορδάλη και Γεωργίου Ακονάκου και ιερατεύοντος Παπαθανασίου,1879 και πρόεδρος Λουκάς Ματσιώτας.
Νομός Ευβοίας.
– Στα Γιάλτρα Αιδηψού, στην θέση Παλαιοχώρι.
– Στην συνοικία Κανατάδικα Ιστιαίας.
– Στο Νεοχώριον Ιστιαίας. Νεκροταφειακός.
– Στα Ψαχνά.
Νομός Ευρυτανίας.
– Στην Δυτική Φραγκίστα.
– Στο Κρίκελλο.
– Στην Μαραθέα, στην συνοικία Βοϊλάδα.
– Στον Μάραθο, στον οικισμό Σέλο (Παλαιά Μύρεση) Αγράφων (1876).
Νομός Καρδίτσης.
– Στο Μοσχάτο Καρδίτσης.
Νομός Κορινθίας.
– Στην Λυκοποριά.
– Στην Κάτω Συνοικία Τρικάλων.
– Στην Πουλλίτσα Κιάτου. (Σημείωσις του διαχειριστού του blog).
Νομός Λακωνίας.
– Στους Βουτιανούς.
– Στα Περιβόλια.
Νομός Λαρίσης.
– Στο Γερακάρι Αγιάς, στην θέση Φονιάς.
– Στην Δέσιανη Αγιάς.
– Στην Ευξεινούπολι Αλμυρού.
– Στον Τύρναβο, στην συνοικία Βλαχέϊκα. Του 16ου αιώνος.
– Στον Τύρναβο, στην συνοικία Τσουκαλέϊκα. Αποκαλείται· Άγιος Νικόλαος του Ντούμα.
– Στην Ανάβρα ή Δογάνη της Αγιάς Λαρίσης. Η Δογάνη, η σημερινή Ανάβρα της Αγιάς, απέχει 30 χλμ. από τη Λάρισα και ένα χλμ. δεξιά του δρόμου Λάρισας – Αγιάς, ανάμεσα στον Αετόλοφο, το Γερακάρι και το Βαθύρεμα. Η Ανάβρα συνορεύει ανατολικά με τον Αετολόφο, δυτικά με την Πρινιά, βόρεια με το Γερακάρι και δυτικά με τη Δήμητρα. Δυτικά του χωριού, και πλησίον του Αγίου Νικολάου του εν Βουναίνης, βρίσκονται τα λιγοστά διασωθέντα τείχη της αρχαίας Λακέρειας. Ο Ναός είναι μονόχωρος, με τμηματικά σωζόμενο τοιχογραφικό διάκοσμο σε δύο φάσεις. Η πρώτη τα τέλη του 17ου και αποδίδεται στους ηπειρώτες Γρεβενιτάτες αγιογράφους και η δεύτερη χρονολογείτε κατά τα μέσα του 18ου αιώνα.
Νομός Μαγνησίας.
– Στον Κάμπο Σκοπέλου. Παλαιός Ναός, με εικόνες φορητές, του 18ου-190ου αιώνος.
– Στο Λαύκο Πηλίου.
– Στις Μηλιές, Πηλίου.
– Στο Προμύρι Πηλίου.
– Στο Πύργο Σκοπέλου. Βυζαντινό κτίσμα.
Νομός Μεσσηνίας.
– Στην Κεφαλληνού. Παρεκκλήσι.
– Στο Κογχύλιο.
– Στην Λύκισσα.
– Στην Παραλία Μεσσήνης.
– Στην Πύλο.
– Στο Ρωμύριο.
7) Στο Χαροκοπιό.
Νομός Φθιώτιδος.
– Στην Ανάβρα Δομοκού.
– Στην Αρκίτσα Λοκρίδος,
– Στον Έξαρχο Λοκρίδος. Του 11ου αιώνος.
– Στην Κόλακα Λοκρίδος.
– Στην Λάρυμνα Λοκρίδος.
– Στο Παρόρι Λοκρίδος.
– Στην Πελασγία Φθιώτιδος.
Νομός Φωκίδος.
– Στον Άγιο Κωνσταντίνο.
– Στην Άμφισσα βρίσκεται σπηλαιώδης Ναός.
– Στο Χρισσό.
στ) Μονές, και ναοί, που τιμούν την μνήμη του Αγίου Νικολάου του νέου του εν Βουνένοις.
– Ι. Μονή Αγίου Νικολάου στις Ώρες Άνδρου. Στην Μονή φυλάσσεται η τιμία Κάρα του Οσιομάρτυρος Νικολάου. Σώζεται επίσης και χειρόγραφο που περιέχει την ακολουθία και την δημώδη διασκευή, του βίου του Αγίου Νικολάου, και ειδικό κανόνα για την Αγία Κάρα.
– Ι. Μονή Αγίου Παύλου Αγίου Όρους. Εδώ φυλάσσεται μικρό τεμάχιο από λείψανο του Οσιομάρτυρος. Την ημέρα της εορτής η αδελφότης τιμά τον Άγιο και καταλύει λάδι στην Τράπεζα.
– Ι. Μονή Υπεραγίας Θεοτόκου Κορωνάτου στο Ληξούρι Κεφαλληνίας. Στο Κειμηλιαρχείο της Μονής φυλάσσεται μικρό τεμάχιο λειψάνου του Οσιομάρτυρος, καθώς και φιάλη με «αίμα», χώμα από το κενοτάφιο και αιματοβαμμένα φύλλα φτελιά από το τόπο μαρτυρίου του. Την ημέρα της εορτής η γυναικεία αδελφότης τιμά τον Άγιο.
– Ι. Μονή Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων. Και εδώ φυλάσσεται τεμάχιο λειψάνου.
– Ι. Μονή Αγίου Γερασίμου Δερβένι (Μεντουριάνικα) της Κορινθίας. Στο Κειμηλιαρχείο της Μονής φυλάσσεται μικρό τεμάχιο λειψάνου του Οσιομάρτυρος, καθώς και φιάλη με «αίμα», χώμα από το κενοτάφιο και αιματοβαμμένα φύλλα φτελιά από το τόπο μαρτυρίου του. Την ημέρα της εορτής η γυναικεία αδελφότης τιμά τον Άγιο.
– Ιερά Σκήτη Προφήτου Ηλιού Αγίου Όρους. Και εδώ φυλάσσεται τεμάχιο λειψάνου.
– Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Χαλκείου Κορινθίας, του 1891. Γιορτάζει εκτός από τον Άγιο Νικόλαο Μύρων Λυκίας, και τον Οσιομάρτυρα μετά από δωρεά εικόνος του το 1927, από την οικογένεια Τριανταφύλλου.
– Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Βαρκά, στην Αγία Μαρίνα Λοκρίδος Φθιώτιδος. Τοιχογραφία του, του 1759.
– Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Φυλάκης Αλμυρού.
– Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου Κραστικών Καλαβρύτων.
– Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Λεπτηνίου Μεγαλοπόλεως, κοιμητηριακός. Πανηγυρίζει και τον Οσιομάρτυρα, από την δεκαετία του 1980, ύστερα από δωρεά εικόνος του.
– Ι. Ν. Αγ. Τριάδος Αργυρουπόλεως. Έχει μαρμάρινο προσκυνητάρι του.
– Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Τριπόλεως. Τον εορτάζει ο σύλλογος Παντοπωλών Τριπόλεως.
– Στον Ι. Ν. Αγίου Βασιλείου Ρουφ, Αθηνών υπάρχει προσκυνητάρι του Οσιομάρτυρα.
– Στον ενοριακό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ταύρου, Αθηνών υπάρχει λειψανοθήκη που περιέχει λείψανο, φιάλη με «αίμα», χώμα από το κενοτάφιο και αιματοβαμμένα φύλλα φτελιά από το τόπο μαρτυρίου του.
– Στην Αρτέμιδα (Λούτσα) στο ακρωτήριο Βελάνι, υπάρχουν δύο νησάκια,τα Κοκκινονήσια. Στο μεγαλύτερο απο αυτά υπάρχει εκκλησάκι στο όνομα του Αγίου και η περιοχή μεταξύ Λούτσας – Ραφήνας ονομάζεται Άγιος Νικόλαος. Εκ των υστέρων έχει οικοδομηθεί στην ξηρά μικρός ναός – τώρα είναι πλέον ενορία – προς τιμήν του Αγίου.
– Στον κόλπο της Λάρυμνας στη Φθιώτιδα σε ένα όμορφο νησάκι υπάρχει ο ναός του Αγίου ο οποίος είναι και προστάτης της περιοχής. Την ημέρα της εορτής Του αργεί και το μεγάλο μεταλλευτικό εργοστάσιο της ΛΑΡΚΟ.
ζ) Ναοί προς τιμή του Αγίου που σήμερα δεν υπάρχουν,
ή ευρίσκονται εκτός ορίων της Ελλάδος.
– Στο Στεφανοβίκειο της Λαρίσης. Υπήρχε παλαιά Μονή, Μετόχι της Μονής Μακρυνίτσης.
– Στην συνοικία Ρωμαιοπάζαρο της Άρτης. Σύμφωνα με τις πηγές κατασκευάστηκε το 1726, και πυρπολήθηκε το 1874.
– Στην Πέραμο της Κυζίκου της Μικράς Ασίας. Αναφέρεται στην Ακολουθία του Αγίου Νικολάου του Νέου, του κώδικος 5, της Μονής Σιμωνόπετρας, του Αγίου Όρους.
– Ομώνυμη Μονή, στο Τόρνοβο Βουλγαρίας. Μνημονεύεται στην πρώτη έκδοση της Ακολουθίας του Αγίου (Βενετία 1657).
